Επισυνάπτω παρακάτω δελτίο τύπου της πρωτοβουλίας digitalrights.gr σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονεί η επικείμενη 2η ανάγνωση του "τηλεπικοινωνιακού πακέτου" για τα θεμελιώδη δικαιώματα των Ευρωπαίων. Η συζήτηση θα λάβει χώρα αύριο Τρίτη 5/5 στις 09:00 στο Στρασβούργο (http://is.gd/wIFI) και η ψήφιση την Τετάρτη. Θα ήθελα να σας παρακαλέσω να το προωθήσετε σε όποιους πιστεύετε ότι μπορεί να ενδιαφέρονται, και να συμβάλλετε και οι ίδιοι στην προσπάθεια ενημέρωσης των Ελλήνων Ευρωβουλευτών με τηλεφωνική επικοινωνία, αποστολή email ή fax (σχετικοί σύνδεσμοι παρατίθενται παρακάτω). ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΟΥ DIGITALRIGHTS.GR (http://www.digitalrights.gr/news/2009/telecoms2pr/) Αθήνα 4 Μαίου 2009 Απειλή για τα ατομικά δικαιώματα και την ουδετερότητα του διαδικτύου ενδέχεται να αποτελέσει το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στη δεύτερη ανάγνωση του Ευρωπαϊκού ρυθμιστικού πλαισίου για τα δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και υπηρεσιών -γνωστού και ως "τηλεπικοινωνιακού πακέτου"- που διεξάγεται την ερχόμενη Τετάρτη 6 Μαίου στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Υποκύπτωντας σε πιέσεις ειδικών συμφερόντων, το Ευρωκοινοβούλιο ετοιμάζεται να επικυρώσει αλλαγές στο ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο που θα περιορίσουν την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στο διαδίκτυο και θα επηρεάσουν δυσμενώς τις ατομικές ελευθερίες, την κοινωνικοποίηση και την επιχειρηματικότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι Ευρωβουλευτές - rapporteurs του ρυθμιστικού πλαισίου λύγισαν τελικά στις αδυσώπητες πιέσεις του Συμβουλίου των Υπουργών, και, λίγες μέρες πριν την ψήφιση του τηλεπικοινωνιακού πακέτου στην ολομέλεια, αφαίρεσαν ή αποδυνάμωσαν ουσιώδεις προστασίες των θεμελιωδών μας δικαιωμάτων που οι αντίστοιχες επιτροπές τους είχαν στηρίξει σε ψηφοφορία, αλλά και τις οποίες υπερψήφισε μεγάλος αριθμός Ευρωβουλευτών στην πρώτη ανάγνωση. Συγκεκριμένα, αποδυναμώθηκε σημαντικά η τροπολογία 138 (νυν 46), που ορίζει ότι η επιβολή περιορισμών στα δικαιώματα των χρηστών μπορεί να γίνεται μόνο κατόπιν δικαστικής παρέμβασης. Την τροπολογία αυτή είχαν υπερψηφίσει τα 9/10 της ολομέλειας αλλά και της επιτροπής ITRE πρόσφατα, ενώ έχαιρε της υποστήριξης ακόμα και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αντίστοιχα, εξουδετερώθηκε στην επιτροπή IMCO η προστασία κατά του αυθαίρετου φιλτραρίσματος περιεχομένου και των ανεξέλεγκτων διαδικτυακών διακρίσεων. Επιπλέον, στο κείμενο προς ψήφιση γίνεται αναφορά σε "νόμιμο" και "μη-νομιμο περιεχόμενο", σε ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που δεν σχετίζεται με την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και με τρόπο που υπονομεύει το σχετικό με αυτά ισχύον και σαφές ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο. Εκατομμύρια Ευρωπαίοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να εργαστούν, να επικοινωνήσουν και να κοινωνικοποιηθούν, να αγοράσουν και να εμπορευθούν αγαθά και υπηρεσίες, να εκφραστούν πολιτικά, να διεκπεραιώσουν συναλλαγές με κρατικές, αυτοδιοικητικές και οικονομικές υπηρεσίες, να εκπαιδευτούν και να διεξάγουν έρευνα, να δημιουργήσουν και να απολαύσουν πολιτιστικά αγαθά και για πολλές άλλες δραστηριότητες. Οι αλλαγές που προτείνονται προς ψήφιση από το Ευρωκοινοβούλιο στην Τηλεπικοινωνιακή Οδηγία θα επιτρέψουν στους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους να προσφέρουν στους χρήστες αυθαίρετα περιορισμένες ή εξαρτημένες υπηρεσίες, με δυσμενέστατες επιπτώσεις στην ελεύθερη διακίνηση ιδεών και αγαθών στο διαδίκτυο και ότι αυτό συνεπάγεται για την Ευρωπαϊκή δημοκρατία και οικονομία. Καλούμε τους εκπροσώπους μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο * Να ψηφίσουν υπέρ της ανεπιφύλακτης προστασίας του δικαιώματός μας στην ελεύθερη έκφραση και κοινωνική, πολιτική και οικονομική δραστηριότητα στο διαδίκτυο * Να υποστηρίξουν τα δικαιώματά μας στην ισότιμη πρόσβαση και διανομή περιεχομένου, υπηρεσιών και εφαρμογών στο διαδίκτυο και να απορρίψουν κάθε κείμενο που αναφέρεται σε "νόμιμο περιεχόμενο" και επιχειρεί να επιβάλλει σχετικούς περιορισμούς ή εξαρτήσεις * Να εγγυηθούν το θεμελιώδες δικαίωμα πρόσβασής μας στη δικαιοσύνη, και τον σεβασμό των αρχών της αναλογικότητας και του τεκμηρίου αθωότητας, απορρίπτωντας απερίφραστα κάθε απόπειρα συλλήβδην ποινικοποίησης της χρήσης του διαδικτύου, πόσο μάλλον της λήψης αστυνομικών μέτρων απ' τους παρόχους χωρίς δικαστική παρέμβαση! * Συγκεκριμένα να στηρίξουν τις τροπολογίες "Citizen Rights Amendments": Trautmann report: 3=7, 1CP=2=5=6=9, 4=8 Harbour report: 99=109=115, 100=110=116, 101=111=117, 102=112=118, 62=94=104=119, 96=106=120 Χρήσιμοι Σύνδεσμοι Προτεινόμενες τροπολογίες ("Citizen Rights Amendments"): http://is.gd/wyjf http://is.gd/wyjY http://is.gd/wykf Λίστες ψηφοφορίας: http://is.gd/wyeP http://is.gd/wyfu Προσχέδιο επιστολής προς ευρωβουλευτές: http://is.gd/wmin Στοιχεία επικοινωνίας Ελλήνων Ευρωβουλευτών: http://is.gd/wIIJ Σχετικό δελτίο τύπου της γαλλικής ΜΚΟ La Quadrature: http://is.gd/wxst Η σελίδα της καμπάνιας της La Quadrature: http://is.gd/wxsU Διακήρυξη για τα δικαιώματα του πολίτη στον ψηφιακό κόσμο: http://manifesto.digitalrights.gr Τεχνική ανάλυση Το κείμενο προς ψήφιση αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο εφαρμογής μέτρων, όπως ο νόμος "Hadopi" στη Γαλλία (three strikes), που επιτρέπει στους ISPs να διακόπτουν την πρόσβαση σε υπηρεσίες στους χρήστες Internet όποτε το κρίνουν σωστό (είτε συγκεκριμένες υπηρεσίες, όπως πχ κατέβασμα p2p, είτε και πλήρη διακοπή της πρόσβασης στο Internet). Ο συγκεκριμένος νόμος στη Γαλλία ψηφίστηκε με το σκεπτικό της καταπολέμησης της πειρατείας και ουσιαστικά λέει στους ISPs ότι κάθε φορά που κάποιος χρήστης τους "πιαστεί" να κατεβάζει παράνομα υλικό (υλικό που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα), θα τον ενημερώνουν για τις κυρώσεις και αν μετά από 3 φορές ο χρήστης δεν συμμορφωθεί στις υποδείξεις του ISP (που μπορεί να είναι τελείως αβάσιμες), ο ISP έχει δικαίωμα να κάνει ότι θέλει με πλήρη νομική κάλυψη. Έτσι οι Γάλλοι πολίτες θα θεωρούνται ένοχοι μέχρις αποδείξεως του αντιθέτου και χωρίς να έχουν δικαίωμα να υπερασπιστούν τον εαυτό τους (γιατί μπορεί πχ. να κατεβάζουν υλικό που ήδη έχουν αγοράσει ή που πχ. συνοδεύεται από κάποια άδεια χρήσης Creative Commons και άρα να είναι καθ' όλα νόμιμο το κατέβασμα) "δικάζονται" απ' τους ISPs, και μάλιστα η "ποινή" τους εφαρμόζεται άμεσα. Αυτό παραβιάζει το άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Χάρτας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που ορίζει ότι κανένας Ευρωπαίος πολίτης δεν μπορεί να έχει ποινές χωρίς να έχει πρώτα δικαστεί σύμφωνα με το νόμο, συνεπώς πρέπει να μπουν στο τελικό κείμενο τροπολογίες που θα προστατεύουν το δικαίωμα στη δίκη και δεν θα παραχωρούν δικαστική και εκτελεστική εξουσία σε εταιρίες. Επίσης, παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας, σύμφωνα με την οποία κάθε ποινή πρέπει να είναι ανάλογη του αδικήματος και η διακοπή της σύνδεσης κάποιου στο Internet δεν είναι ανάλογη ενός ενδεχομένως παράνομου download. Με τη μορφή που υποβάλλεται στην ολομέλεια το κείμενο, επιτρέπει στους παρόχους να προβαίνουν ανεξέλεγκτα σε διακρίσεις κατά των χρηστών τους, καθώς αποδυναμώθηκαν οι δικλείδες ασφαλείας που προτάθηκαν στην επιτροπή IMCO μέσω της τροπολογίας 166 κ.α. και οριοθετούσαν το πλαίσιο μέσα στο οποίο ο πάροχος μπορεί να βάλει περιορισμούς ή φραγμούς στην κίνηση του δικτύου (να κόψει συγκεκριμένες υπηρεσίες πχ ή να βάλει όριο ταχύτητας σε άλλες ΜΟΝΟ για σαφείς τεχνικούς λόγους), καθώς και οι ρητές αναφορές στην υποχρέωση του παρόχου να ενημερώνει τους χρήστες του για τις πολιτικές περιορισμού κίνησης που υλοποιεί. Έτσι, είναι δυνατό ο κάθε πάροχος να παρακωλύει την πρόσβαση σε όποια υπηρεσία θέλει (πχ. την υπηρεσία κάποιου ανταγωνιστή του), να βάζει όρια ταχύτητας σε διάφορες υπηρεσίες που "δεν πουλάνε" κλπ, επηρεάζοντας έτσι την ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές και κατ' επέκταση την ουδετερότητα του διαδικτύου (Internet Neutrality). Σε συνδυασμό μάλιστα με την αποδυνάμωση της τροπολογίας 138, αυτό μπορεί να γίνεται χωρίς να είναι υποχρεωμένος ο πάροχος να ενημερώσει τους χρήστες του, ενώ θα έχει και πλήρη νομική κάλυψη. Τα θέματα αυτά εξετάστηκαν τόσο στην πρώτη ανάγνωση, όσο και στα πλαίσια των επιτροπών ITRE και IMCO όπου και κατατέθηκαν οι τροπολογίες 138(46) και 166 αντίστοιχα για την επίλυσή τους. Τελικά, παρόλο που αυτές οι τροπολογίες πέρασαν με μεγάλη πλειοψηφία, οι rapporteurs των δύο επιτροπών μετά από συνεχείς και πολύ έντονες πιέσεις του Συμβουλίου των Υπουργών κυρίως απ' τη Γαλλία (που έχει υιοθετήσει και το νόμο Hadopi) και την Αγγλία, μόλις μερικές μέρες πριν τη τελική ψηφοφορία, λύγισαν και πρακτικά εξουδετέρωσαν τις δύο τροπολογίες με αποτέλεσμα το κείμενο που θα ψηφιστεί την Τετάρτη να μην περιέχει κανένα ουσιαστικό μέτρο προστασίας. Άλλα προβλήματα που έχει το κείμενο προς ψήφιση είναι ότι επιτρέπει σε ISPs το λεγόμενο deep packet inspection (ή layer 7 packet inspection), μια μέθοδο για ταυτοποίηση της κίνησης στο Internet η οποία βασίζεται στο "άνοιγμα" κάθε πακέτου που περνάει μέσα απ' τους δρομολογητές του ISP. Αφού το πακέτο ανοιχθεί περνάει μια σειρά από φίλτρα και ταυτοποιείται έτσι ώστε αργότερα να λάβει μια συγκεκριμένη προτεραιότητα στα πλαίσια της πολιτικής Quality of Service (QoS) του κάθε ISP. Τα προβλήματα μιας τέτοιας διαδικασίας, εκτός από τεχνικά (αφού πχ. παραβιάζεται ο μηχανισμός fragmentation του IP, αυξάνεται η καθυστέρηση στο δίκτυο, δεν εφαρμόζεται σε κρυπτογραφημένη κίνηση κλπ) είναι και ουσιαστικά, αφού είναι πολύ εύκολο για κάποιον ISP να βάλει σε αυτά τα φίλτρα διάφορες παραμέτρους όπως χαρακτηριστικές λέξεις που ενδεχομένως να περιέχονται, ή συγκεκριμένες διευθύνσεις URL και κατά συνέπεια να διαπράττει συστηματική παρακολούθηση της κίνησης ή φιλτράρισμα συγκεκριμένων υπηρεσιών. Τεχνικά υπάρχουν πολύ πιο αποδοτικές μέθοδοι ταυτοποίησης (πχ. το ίδιο το IP παρέχει το DSCP field) ενώ και σε ερευνητικό επίπεδο ακόμα υπάρχουν μηχανισμοί packet inspection και traffic analysis που ταυτοποιούν την κίνηση βάσει διαφόρων άλλων χαρακτηριστικών της και βασίζονται μόνο στη κεφαλίδα του κάθε πακέτου και όχι στο περιεχόμενό του. Γενικότερα όμως, το κείμενο προς ψήφιση αφήνει ανοιχτά και άλλα "παραθυράκια" στο όνομα των "τεχνικών θεμάτων", τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι ISPs για να παρέχουν περιορισμένες υπηρεσίες στους χρήστες τους, όπως μειωμένη ταχύτητα σύνδεσης στο Internet ή μειωμένη ταχύτητα/πρόσβαση σε συγκεκριμένες υπηρεσίες. Ενώ γενικώς το QoS είναι κάτι θεμιτό για την σωστή λειτουργία του δικτύου, πρέπει να είναι όσο το δυνατό ουδέτερο ως προς τη κίνηση του δικτύου και να μην έχει ως αποτέλεσμα το "κόψιμο" ή το φιλτράρισμα κάποιας υπηρεσίας (τέτοια φαινόμενα έχουμε δει και στην Ελλάδα με ISPs να "κόβουν" πακέτα VoIP άλλων εταιριών για να ενισχύσουν τη δικιά τους υπηρεσία κλπ). Όταν δε χρειάζεται πιο επιθετική πολιτική QoS λόγω πχ. κάποιας επίθεσης ή λόγω σύγχυσης του δικτύου (congestion), τότε ο ISP οφείλει να ενημερώσει τους χρήστες και σε κάθε περίπτωση να μεριμνήσει για την διόρθωση του προβλήματος. Κάτι τέτοιο δεν διασφαλίζεται στο κείμενο προς ψήφιση, με αποτέλεσμα να απειλείται άμεσα η ουδετερότητα του Internet (Internet Neutrality), ο υγιής ανταγωνισμός και η επιχειρηματικότητα καθώς και η ίδια η φύση του Internet, το οποίο φτιάχτηκε για να είναι ελεύθερο και να επιτρέπει την πρόσβαση προς όλες τις υπηρεσίες, με ίσους όρους, σε όλους τους χρήστες. Τέλος, στο κείμενο προς ψήφιση γίνεται απόπειρα να προστεθούν διατάξεις που αφορούν στην προστασία πνευματικών δικαιωμάτων, κάνοντας λόγο για "παράνομο περιεχόμενο" και άλλες "παράνομες" διαδικασίες, μέσα από αόριστη σύνδεσή τους με τα έργα που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα. Κάτι τέτοιο ξεφεύγει απ' τους στόχους του συγκεκριμένου ρυθμιστικού πλαισίου, ενώ υπονομεύει αναίτια τις ήδη υπάρχουσες οδηγίες για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, που είναι ξεχωριστές και σαφείς, και αφορούν έργα που προστατεύονται όχι μόνο στο διαδίκτυο αλλά και γενικότερα. Γενικότερα, είναι εμφανές ότι γίνεται προσπάθεια διαχωρισμού του περιεχομένου στο Internet σε "νόμιμο" και "παράνομο" αορίστως, και κάτι τέτοιο αφήνει πολλά περιθώρια περαιτέρω διεύρυνσης αυτών των όρων. Στο μέλλον, ο όρος "παράνομο περιεχόμενο" ενδέχεται να περιλαμβάνει και άλλες δραστηριότητες πέραν της πειρατείας, υπονομεύοντας έτσι το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση. Περισσότερες πληροφορίες Το παρόν δελτίο τύπου διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.digitalrights.gr/news, όπως επίσης παλιότερα σχετικά δελτία τύπου και ενημερωτικά κείμενα. Για το digitalrights.gr: Αστέρης Μασούρας, asterios at gmail.com Το digitalrights.gr αποτελεί κόμβο πληροφόρησης για τα δικαιώματα του πολίτη στον ψηφιακό κόσμο. Μεταξύ άλλων, τα αντικείμενα δράσης περιλαμβάνουν ιδιωτικό απόρρητο (privacy), ελεύθερη έκφραση, ανοικτά πρότυπα (open standards), πατέντες λογισμικού, πνευματικά δικαιώματα ψηφιακού περιεχομένου και ελεύθερο λογισμικό. -- Asteris Masouras http://oneiros.gr/blog GPG public key ID: 0x0AE9A362 Digital rights in Greece: http://digitalrights.gr "Sed quis custodiet ipsos custodes" -- Juvenal (ca. 60 to 130 AD), Sat. 6, 347