*Μερικά Απλά Μαθήματα για το Διαδίκτυο* *ή* *Πως δικαιώθηκαν η Βικιπαίδεια και η ΕΕΛΛΑΚ από την ελληνική δικαιοσύνη σε μια υπόθεση που δε θα έπρεπε να την είχε απασχολήσει ποτέ!* *1. Αντί εισαγωγής* Tα περιστατικά είναι απλά: Το Μάρτιο του 2014 ο Θεόδωρος Κατσανέβας κατέθεσε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά του συντάκτη της Βικιπαίδειας Diu και της Εταιρείας Ελεύθερου Λογισμικού Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα ζητώντας: (α) οι καθών η αίτηση να υποχρεωθούν να *απαλείψουν προσωρινά από το λήμμα της **Βικιπαίδειας* για τον Θ. Κατσανέβα τις αναφορές που ο ίδιος θεωρούσε υβριστικές προς το πρόσωπό του και, ιδίως, την αναφορά στην ιδιόχειρη διαθήκη του Α. Παπανδρέου στην οποία τον αποκαλούσε «όνειδος για την οικογένεια Παπανδρέου», (β) να απειληθεί *χρηματική ποινή* και, επιπλέον, *προσωπική κράτηση* του Diu για κάθε μέρα άρνησής του να διορθώσει το λήμμα στη Βικιπαίδεια. *2. Τί μας διδάσκει αυτή η ιστορία;* *Έξι* *μήνες* μετά την εκδίκαση των ασφαλιστικών μέτρων, ύστερα από περισσότερες από *180.000 αναφορές* στο λήμμα της Βικιπαίδειας για τον Θ. Κατσανέβα από την μηχανή αναζήτησης της Google, το λήμμα της Βικιπαίδειας για τον Θ. Κατσανέβα με την επίμαχη φράση μεταφρασμένο σε *17 γλώσσες*, καθώς και *δύο αθωωτικές αποφάσεις* από τα ελληνικά δικαστήρια για τον Diu και την ΕΕΛΛΑΚ, είναι μια καλή στιγμή να δούμε τι μας διδάσκει αυτή η ιστορία. 1. *Η Wikipedia **ΔΕΝ είναι κλασσικό **web site, **ΔΕΝ είναι **Blog και ΔΕΝ ελέγχεται από έναν άνθρωπο ή μια εταιρία* Η Wikipedia είναι αυτή τη στιγμή η μεγαλύτερη ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια στον κόσμο με περιεχόμενο που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο καθένας ελεύθερα με όποιον τρόπο επιθυμεί, ακόμα και εμπορικά, σύμφωνα με την Άδεια Creative Commons Attribution Sharealike 3.0 <http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/deed.el>. Η Wikipedia αποτελείται από κοινότητες ενεργών πολιτών από όλο τον κόσμο που αποκτούν τριβή με τη γνώση, την τεκμηρίωση, τη συνεργατικότητα, τον εθελοντισμό, τον σεβασμό στις απόψεις των άλλων και οι οποίοι καταγράφουν τη γνώση σύμφωνα με κανόνες πολιτικής που διαμορφώνεται από τις ίδιες τις κοινότητες. Η Wikipedia αναπτύσσεται σε πολλές γλώσσες, καθώς και στην Ελληνική, όπου φέρει το όνομα «Βικιπαίδεια». *Ο διαδικτυακός χώρος και οι υπολογιστές που φιλοξενούν το περιεχόμενο της Wikipedia ανήκουν στο Ίδρυμα Wikimedia, αλλά η **Wikimedia **δεν ασκεί ΚΑΝΕΝΑΝ έλεγχο ως προς το περιεχόμενο που δημοσιεύεται στη **Wikipedia. **Η φιλοξενία αυτή χρηματοδοτείται αποκλειστικά από δωρεές, αφού στην Wikipedia δεν υπάρχουν διαφημίσεις.* Η συνεισφορά στη συγγραφή και στη διόρθωση των άρθρων είναι εθελοντική και γίνεται χωρίς αμοιβή. Οποιοσδήποτε μπορεί να συντάσσει και να τροποποιεί άρθρα της Wikipedia. Η βασική <http://el.wikipedia.org/wiki/Βικιπαίδεια:Πολιτική#.CE.92.CE.B1.CF.83.CE.B9.CE.BA.CE.AE_.CF.80.CE.BF.CE.BB.CE.B9.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.AE_.CF.80.CE.B5.CF.81.CE.B9.CE.B5.CF.87.CE.BF.CE.BC.CE.AD.CE.BD.CE.BF.CF.85>πολιτική περιεχομένου <http://el.wikipedia.org/wiki/Βικιπαίδεια:Πολιτική#.CE.92.CE.B1.CF.83.CE.B9.CE.BA.CE.AE_.CF.80.CE.BF.CE.BB.CE.B9.CF.84.CE.B9.CE.BA.CE.AE_.CF.80.CE.B5.CF.81.CE.B9.CE.B5.CF.87.CE.BF.CE.BC.CE.AD.CE.BD.CE.BF.CF.85> που διέπει τη Wikipedia, βασίζεται σε *τρεις αρχές: ουδετερότητα, επαληθευσιμότητα, όχι πρωτότυπη έρευνα*. Σύμφωνα με τη Wikipedia αυτό σημαίνει ότι τα άρθρα δεν θα πρέπει να *παίρνουν* το μέρος μιας πλευράς, αλλά να *εξηγούν* τις πλευρές, αναλογικά και χωρίς προκατάληψη ( *ουδετερότητα*), δημοσιεύεται μόνο το υλικό που είναι *επαληθεύσιμο* με αναφορά σε αξιόπιστες, δημοσιευμένες πηγές (*επαληθευσιμότητα*) και δεν λειτουργεί ως δικτυακός τόπος με σκοπό την παρουσίαση πρωτότυπων ερευνών (*όχι πρωτότυπη έρευνα*). Κατά συνέπεια, *δεν ήταν ποτέ δυνατόν*, σε ένα και μόνο πρόσωπο να διαγράψει μία φράση, ειδικά τη στιγμή που –όπως προκύπτει και από το αιτιολογικό της απόφασης του δικαστηρίου των ασφαλιστικών μέτρων- το κείμενο δεν έγραφε *τίποτε* εσφαλμένο ή επιπρόσθετο των όσων έγραφε η διαθήκη του Α. Παπανδρέου, των όσων είχαν δημοσιευτεί ή των όσων είχαν αποφασίσει τα ελληνικά δικαστήρια στο παρελθόν. *Μάθημα Πρώτο: *είναι ατελέσφορο να προσπαθεί κάποιος να εξαναγκάσει ένα πρόσωπο να αλλάξει μια εγγραφή στη Βικιπαίδεια, γιατί -πολύ απλά- *δεν μπορεί.* Αναγκαστικά, θα πρέπει να πείσει την κοινότητα βασισμένος σε πραγματικά και εμπεριστατωμένα περιστατικά και αναφορές. 1. *Εάν στόχος μας είναι να απαλείψουμε μια εσφαλμένη ή δυσφημιστική για το πρόσωπό μας αναφορά από τη **Wikipedia, τα δικαστήρια δεν είναι απαραίτητα η καλύτερη επιλογή * Tα δικαστήρια δεν είναι απαραίτητα το ταχύτερος μέσο για να λύσει κάποιος μια διαφορά. Ειδικά, όταν αυτή αφορά στο διαδίκτυο, όπου ο χρόνος μετράει πιο γρήγορα και η προσοχή του χρήστη έχει πολύ μικρή χρονική έκταση. Το πρώτο εξώδικο του Θ. Κατσανέβα εστάλη στην ΕΕΛΛΑΚ στις 07.03.2012, η αγωγή κατατέθηκε στις 08.02.2013, η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατετέθη στις 03.01.2014, τα ασφαλιστικά εκδικάστηκαν στις 12.02.2014 και η απόφαση για τα ασφαλιστικά εκδόθηκε στις 28.08.2014. Για να το πούμε διαφορετικά: από την πρώτη διαμαρτυρία μέχρι την έκδοση της απόφασης με την ταχύτερη δυνατή διαδικασία μεσολάβησαν περισσότερα από δυόμιση χρόνια. Και η συζήτηση της αγωγής έχει προσδιοριστεί για την 21 Γενάρη του 2016, δηλαδή *σχεδόν 4 χρόνια μετά την πρώτη εξώδικη διαμαρτυρία.* *Μάθημα Δεύτερο:* Εάν πραγματικά θέλεις να αλλάξεις ένα λήμμα στην Βικιπαίδεια, και θέλεις να γίνει σε λιγότερο από μισή δεκαετία και χωρίς να ενισχύσεις τη συμπαθή τάξη των δικηγόρων, ξέχασε τα δικαστήρια. Επένδυσε τον πολύτιμο χρόνο και χρήμα σου στο να πείσεις την κοινότητα της Βικιπαίδεια μέσα από τη χρήση πραγματικών και εμπεριστατωμένων περιστατικών και αναφορών. 1. *Εάν, πάλι, στόχος μας είναι να αυξήσουμε την έκθεση μας στη δημοσιότητα χωρίς να πετύχουμε κάποιο άλλο ουσιαστικό αποτέλεσματα, τα δικαστήρια ίσως να **είναι** η καλύτερη επιλογή.* Όπως αναφέρθηκε και ανωτέρω, μπορεί ο Θ. Κατσανέβας να μη δικαιώθηκε δικαστικά, μπορεί το λήμμα να εξακολουθεί να υπάρχει και να έχει μεταφραστεί στις πιο εξωτικές γλώσσες, μπορεί το λήμμα και η διαφορά του Θ. Κατσανέβα με τη Βικιπαίδεια να είναι το πρώτο αποτέλεσμα που βγαίνει όταν κάποιος ψάχνει για το όνομα του στο Google, μπορεί –γενικά- κανένας από τους στόχους που έχει επιδιώξει δικαστικά μέχρι τώρα ο Θ. Κατσανέβας να έχει επιτευχθεί, αλλά δε θα πρέπει να έχει κανένα παράπονο από τη δημοσιότητα που έχει λάβει. Μέσα από την όλη διαδικασία, γνωστή και ως «Streisand effect <http://en.wikipedia.org/wiki/Streisand_effect>», από αντίστοιχα ζητήματα που είχε αντιμετωπίσει η Barbara Streisand το 2003, ο Θ. Κατσανέβας έγινε γνωστός σε παιδιά που δεν είχαν καν γεννηθεί κατά το χρόνο συγγραφής της διαθήκης του Α. Παπανδρέου, δεν ξέρουν ποιος είναι ο Σπύρος Καρατζαφέρης ή η «Αθηναϊκή» και η πολιτική ιστορία του ΠΑΣΟΚ, πιθανότατα, δεν καταλαμβάνει κάποια θέση στο top ten των ενδιαφερόντων τους. *Μάθημα Τρίτο:* Μια αγωγή κατά συντακτών της Βικιπαίδειας και του μεγαλύτερου δικτύου πανεπιστημιών, ερευνητικών κέντρων και κοινοτήτων που υποστηρίζουν το ανοικτό περιεχόμενο και λογισμικό, δε θα σε πάει πολύ μακρυά. Θα σου δώσει, ωστόσο, μια θέση στο πάνθεον των subcultures του Διαδικτύου, θα αφήσει το όνομα σου για πάντα δίπλα από την υπόθεση αυτή στις αναζητήσεις της Google και θα βοηθήσει να δεις τη βιογραφία σου δημοσιευμένη μέχρι και στην Οξιτανική <http://oc.wikipedia.org/wiki/The%C3%B3doros_Katsanevas> ή στη Γαλλικιανή <http://gl.wikipedia.org/wiki/Theodoros_Katsanevas> γλώσσα. 1. *Όταν χρησιμοποιούμε τα δικαστήρια, βοηθάει να στρεφόμαστε κατά των σωστών αντιδίκων* Η *Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού / Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ,* www.eellak.gr*) *στο πλαίσιο της δράσης για την προώθηση του *Ανοιχτού Περιεχομένου (*mycontent.ellak.gr*) *έχει ξεκινήσει από το 2011 την πρωτοβουλία ενημέρωσης για την χρήση εμπλουτισμό της Wikipedia με απότερο σκοπό την ενίσχυση της δημιουργίας *ανοιχτού εγκυκλοπαιδικού περιεχομένου για την εκπαίδευση και την τοπική αυτοδιοίκηση. *Για την επίτευξη του στόχου στο πλαίσιο της δράσης αυτής υλοποιούνται: - Η *ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης* στα θέματα του εγκυκλοπαιδισμού και του *Ανοιχτού Περιεχομένου* καθώς και της χρήσης και σύνταξης εγκυκλοπαιδικού περιεχομένου, *προβάλλοντας το συνεργατικό παράδειγμα της Wikipedia*, με ενημερωτικά σεμινάρια, εργαστήρια και ενέργειες επιμόρφωσης και κινητοποίησης - Η *κινητοποίηση της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας *στην κατεύθυνση παραγωγής ανοιχτού εγκυκλοπαιδικού περιεχομένου, ώστε αυτό να απλωθεί σε περισσότερους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας και της δια βίου μάθησης και επιμόρφωσης. *Το να ενάγει κανείς την ΕΕΛΛΑΚ για ένα άρθρο της Βικιπαίδειας έχει την ίδια αξία και λογική συνέπεια με την απόφαση κάποιου που έπαθε δηλητηρίαση από οργανικό σπανάκι να ενάγει την Greenpeace **επειδή υποστηρίζει την καλλιέργεια οργανικών προϊόντων. * Η απόφαση του δικαστηρίου των ασφαλιστικών μέτρων δικαιώνει την ΕΕΛΛΑΚ επαναλαμβάνοντας αυτό που έχει επικοινωνηθεί και επικοινωνείται στον ενάγοντα σε κάθε ευκαιρία, εξώδικα και δικαστικά: η ΕΕΛΛΑΚ δεν ελέγχει τη Βικιπαίδεια, δεν είναι διαχειριστή του ιστοτόπου της Βικιπαίδειας, ούτε συνδέεται με οποιονδήποτε νομικό τρόπο με αυτήν. Απλώς, υποστηρίζει το έργο της και προωθεί τη χρήση της στην ακαδημαϊκή κοινότητα. *Μάθημα Τέταρτο:* Το να ενάγουμε κάποιον που υποστηρίζει τη Βικιπαίδεια, επειδή δε συμφωνούμε με το περιεχόμενο ενός άρθρου για εμάς, δε θα μας πάει πολύ μακρυά. Ειδικά όταν αυτός ο κάποιος ανήκει στα 29 μεγαλύτερα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της χώρας με περισσότερα από 8.000 μέλη και καθημερινή παρουσία στο δημόσιο διάλογο για την ενίσχυση του ανοικτού στο δημόσιο τομέα, την έρευνα και την κοινωνία. Το μόνο που μπορεί να καταφέρει κάποιος με αυτόν τον τρόπο είναι επιπλέον δημοσιότητα στην αντίθετη της επιδιωκόμενης κατεύθυνση, καθώς και γνήσια απορημένους δικαστές κατά την εκδίκαση της υπόθεσης («εσείς τι κάνετε εδώ;»). *3. Συμπερασματικά:* Τα δικαστήρια έχουν την τάση να κοιτούν στο παρελθόν, αφού εξετάζουν περιστάτικά που έχουν ήδη συμβεί βασισμένα σε νόμους που εκφράζουν την συμφωνία μιας κοινωνίας για το πως πρέπει να ρυθμίζονται κοινωνικο-οικονομικές σχέσεις. Η τεχνολογία έχει την τάση να κοιτάει στο μέλλον, καθώς μας δίνει νέες δυνατότητες αλλάζοντας, έτσι, την ίδια την καθημερινότητά μας. Η περίπτωση της απόφασης σε σχέση με τη Βικιπαίδεια είναι μία από τις λίγες περιπτώσεις που τεχνολογία και δίκαιο φαίνεται να βρίσκουν ένα κοινό σημείο: *Αυτό της κοινής λογικής. * *Κι αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο μάθημα που πρέπει να κρατήσουμε από την ιστορία της υπόθεσης Κατσανέβας vs. Diu και ΕΕΛΛΑΚ. * *--* *https://legal.ellak.gr/?p=29 <https://legal.ellak.gr/?p=29>* *--* -- http://www.eellak.gr/, http://mycontent.ellak.gr/, http://www.creativecommons.gr/, http://mathe.ellak.gr/, http://fablabathens.gr/, http://ma.ellak.gr/