Κατ’ αρχάς θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι δεν έχω πρόβλημα να
παραδεχτώ ότι ο «εξυπηρέτης» είναι λάθος λέξη. Ωστόσο
έχω κάποιες απορίες για το θέμα ....
Nikos Charonitakis wrote:
sto gnome xrisimopoiume exipiretitis
------------------------------------------------------------------------
Subject:
SOLVED:Εξυπηρετητής
From:
"Dimitrios Kamenopoulos" <el97146 [ at ] mail [ dot ] ntua [ dot ] gr>
Date:
Tue, 11 Jun 2002 20:38:08 +0300
To:
i18ngr [ at ] lists [ dot ] hellug [ dot ] gr
Για να διαλύσω κάθε παρεξήγηση, ρώτησα φιλόλογο:
-"Μαμά, από πού βγαίνει το εξυπηρετητής";
-"Από το εξυπηρετώ"
-"Και γιατί δεν είναι εξυπηρέτης, κατα το υπηρετώ->υπηρέτης;"
-"Γιατί είναι ουσιαστικό που δηλώνει ενέργεια, και άρα τελειώνει σε -τής..."
-"?.?.?."
Και ακολουθεί η αναλυτική εξήγηση (κάπως απλουστευμένη): Τα ουσιαστικά σε -τής
που δηλώνουν ενέργεια, μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα πώς παράγονται, αν
σκεφτούμε ότι δεν προκύπτουν από το αντίστοιχο ρήμα, αλλά από το αντικείμενο
της ενέργειας.
Αυτή η κάπως "απλουστευμένη αναλυτική εξήγηση" μήπως πρέπει
να βρούμε από που πηγάζει; Εννοω που το διαβάσατε;
Μερικά παραδείγματα:
άθλη-ση: αθλη-τής
διεύθυν-ση: διευθυν-τής
αποχύμω-ση: αποχυμω-τής
:-) διακόρευ-ση: διακορευ-τής
Ερώτηση: Υπάρχουν ουσιαστικά που να παράγονται από άλλα ουσιαστικά, ή
μήπως τα ουσιαστικά παράγονται από ρήματα;
Στην σχολική γραμματική (για την οποία να πω την αλήθεια δεν έχω
ακούσει και τα καλύτερα λόγια) του Μανώλη Τριανταφυλλίδη η μόνη
κατηγορία ουσιαστικών που προέρχονται από άλλα ουσιαστικά είναι
τα υποκοριστικά (πχ αρνί : αρνάκι). Αν αυτό ισχύει τότε από την λέξη
αθληση δεν μπορεί να παράγεται η λέξη αθλητής.
Επίσης υπάρχουν και κάποια διαφορετικά παραδείγματα που αντικρούονται με
τα παραπάνω, όπως:
οριοθετώ : οριοθέτης
καταθέτω : καταθέτης
οργανώνω: οργανωτής
Και άρα εξυπηρέτη-ση: εξυπηρετη-τής. *Δεν υπάρχει κανένας αναδιπλασιασμός*. Το
πρώτο -τη- βρίσκεται ήδη μέσα στο θέμα της λέξης.
Δηλαδή το εξυπηρετητής δε βγαίνει από το εξυπηρετώ, αλλά από το εξυπηρέτηση.
Είμαστε σίγουροι ότι αυτό ισχύει;;;;;
Όσο για το υπηρέτης, ανήκει σε κλάση ουσιαστικών που παράγεται από λέξεις με
διαφορετική κατάληξη, και άρα με διαφορετικούς κανόνες:
υπηρε-σία: υπηρέ-της
αιματοδο-σία: αιματοδό-της
τροφοδο-σία: τροφοδό-της
Νομίζω ότι δεν υπάρχει κατάληξη -σια. Το "σ" είναι μέρος
του θέματος της κύριας λέξης (ριζα), δηλαδη:
υπηρετ-ώ
υπηρεσ(το τ γίνεται σ)-ία
Θα μπορούσαμε να πούμε ίσως:
υπηρετώ: υπηρεσία
αιμοδοτώ: αιμοδοσία
τροφοδοτώ:τροφοδοσία
Με λίγα λόγια ο όρος "εξυπηρέτης" που χρησιμοποιεί το RAM είναι (όπως και το
99% των περιεχομένων αυτού του περιοδικού) @@ καλαβρέζικα (συγχωρήστε την
αθυροστομία μου, αλλά δε μπορώ να χωνέψω μαρκετίστικα περιοδικά που το
παίζουν επιστημονικά και επιπλέον καταστρέφουν την ελληνική γλώσσα). Αφαιρεί
ένα -τη- από το θέμα της λέξης. Είναι μεγάλη λέξη και η απώλεια μιας συλλαβής
δε βλάπτει πολύ το νόημα, αλλά είναι σαν να λέμε διευτής αντί για διευθυντής,
και ατής αντί για αθλητής.
Πώς βγαίνει το διευτής;;;;;
Βέβαια εμένα δε μου καθόταν καθόλου καλά από την αρχή και άρα ήμουν σίγουρος
ότι "εξυπηρέτης" ήταν λάθος. Υπάρχει ένα πράγμα που λέγεται "γλωσσικό
αισθητήριο" και έχει οδηγήσει στα σκουπίδια τερατουργήματα όπως
"διαποδιαμορφωτής" (modem) και "διακομιστής διαμεσολάβησης" (proxy, ελληνιστί
απλούστατα μεσολαβητής).
Δεν νομίζω ότι το παράδειγμα είναι σαφές. Η λέξη "διαποδιαμορφωτής"
είναι πραγματικά
γλωσσοδέτης. Ενώ η λέξη "εξυπηρετής" σε άλλους ακούγεται άσχημα άλλα και
σε άλλους
ακούγεται όμορφα.
Το ίδιο γλωσσικό αισθητήριο έχει επιβάλλει την
απουσία του όρου "εξυπηρέτης" από όλα τα σοβαρά επιστημονικά κείμενα. Έχοντας
διαβάσει πάνω από 1000 (ελληνικά) βιβλία στη ζωή μου, τείνω να εμπιστεύομαι
το γλωσσικό μου αισθητήριο πολύ περισσότερο από όσο εμπιστεύομαι
γλωσσολόγους, μεταφραστές των Win και συντάκτες περιοδικών. Χαίρομαι που η
επιστήμη με επιβεβαίωσε.
Εγώ μπορεί να έχω διαβάσει 10.000 βιβλία αυτό δεν σημαίνει όμως
ότι δεν θα πρέπει να δώσω βαρύτητα στην άποψη ενός γλωσσολόγου.
Μπορεί βέβαια ο γλωσσολόγος να κάνει λάθος. Αν σκεφτούμε μάλιστα
ότι υπάρχει έντονη διαμάχη ανάμεσα στου γλωσσολόγους και φιλολόγους
για τέτοια θέματα. Πάντως για ένα τέτοιο ζήτημα όπως είναι η δημιουργία
ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ δεν νομίζω ότι το "γλωσσικό αισθητήριο" ή η προσωπική μου
άποψη για το θέμα ότι είναι οι μόνοι παράγοντες.
Συμπέρασμα (1):
Χρησιμοποιήστε το "εξυπηρετητής" παντού, εκτός αν το "διακομιστής" κολλάει
καλύτερα (η γνωστή λεπτή διαφορά). Κάψτε το "εξυπηρέτης" όπου το βρίσκετε.
???
Συμπέρασμα (2):
Η ελληνική (ειδικά η δημοτική) είναι τρομερά πολύπλοκη και ευέλικτη γλώσσα.
Όποιος νομίζει ότι τα παράγωγα του "υπηρετώ" θα έπρεπε να είναι ίδια με αυτά
του "εξυπηρετώ" χωρίς το εξ-, είναι απλά αφελής. Θα έπρεπε τουλάχιστον να
είχε παρατηρήσει ότι δε μας φακελώνουν στην "Εθνική Υπηρέτηση Πληροφοριών",
ούτε ακούγονται ποτέ κριτικές για την "εξυπηρεσία στα Goody's".
Υ.Γ: Και το τελικό σχόλιο της μαμάς μου, όταν της εξήγησα τι ακριβώς είναι
"εξυπηρετητής": "Προφανώς θα μπορούσε να μεταφραστεί σερβιτόρος ή υπηρέτης,
αλλά η γνωστή μανία να χρησιμοποιούνται σοβαροφανείς όροι χτύπησε για άλλη
μια φορά". Ελπίζω εμάς, ως μεταφραστές ενός λειτουργικού που οι
προγραμματιστές του δε φοβούνται να χρησιμοποιήσουν όρους της "πιάτσας" όπως
"prepare for trouble"
ή "kill process"
η μανία σταδιακά να μας περάσει.
Δεν νομίζω ότι είναι ζήτημα μανίας, είναι ζήτημα
στοιχειώδους σεβασμού σε μια γλώσσα με εκατομμύρια λέξεις
που έχει ακόμα να προσφέρει με την λογική δομή της στον τρόπο που σκέφτεται
το μυαλό μας.
Σκεφτείτε ότι η γλώσσα είναι ο δομικός λίθος της σκέψης
(δεν ισχύει μόνο στους υπολογιστές αυτό , ισχύει και στους
ανθρώπους :-)
Και αν μια γλώσσα θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε
σαν αναφορά (για την σκέψη μας) είναι η Αρχαία Ελληνική και όχι η Νέα
Ελληνική.
Δεν εννοώ να αρχίσουμε να μιλάμε Αρχαία Ελληνικά (δεν είμαι γραφικός!),
εννοώ όμως
όταν μπορούμε ,να προσπαθούμε για την διαιώνιση της ΔΟΜΗΣ της Αρχαίας
Ελληνικής.
Η ΔΟΜΗ της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας είναι ένα θαύμα.
Είναι σκέτη λογική , όπως ο προγραμματισμός! Η Νέα Ελληνική
δεν λειτουργεί πάντα με δομή, πολλές φορές είναι αυθαίρετη
(αυθαίρετοι κανόνες γραμματικής).
Και ρωτάω.... , αν θέλουμε να μιλήσουμε για μια θαυμάσια
γλώσσα προγραμματισμού θα μιλήσουμε για
visual basic ή για C; Μπορεί η C να είναι πολύ
πιο δύσκολη, δεν νομίζω όμως ότι πρέπει να
την σνομπάρουμε!
Ευχαριστώ πολύ
Φιλικά, (με καλή διάθεση)
Κυριαζής Γιάννης