Καλησπέρα, Το panel της FOSSCOMM του Σαββάτου είχε πολύ ενδιαφέροντα θέματα αλλά δυστυχώς πιστεύω είναι κοινή διαπίστωση ότι η συζήτηση "ξέφυγε" με αποτέλεσμα να μην έχουν δοθεί σαφείς απαντήσεις σε πολλά "καυτά" ζητήματα. Θα ήθελα λοιπόν αν μπορούμε να συνεχίσουμε τη συζήτηση εδώ. Υπάρχουν πράγματα να συζητηθούν και για τους 3 θεματικούς άξονες (λογισμικό, ανοιχτά δεδομένα, "διαύγεια") αλλά θα ήθελα να ξεκινήσω από το λογισμικό: --- * Ένα σημαντικό θέμα που δεν αναφέρθηκε είναι ότι αυτή τη στιγμή ακόμα και οι φορείς που χρησιμοποιούν ΕΛ/ΛΑΚ (καλό) δεν καταλαβαίνουν τι είναι αυτό και το μπερδεύουν με το "freeware" (κακό). Παράδειγμα (που μπήκε και στο ellak.gr!) http://www.rethymno.gr/sharedfiles/perm/PMathinos-ServerVirualization.pdf Η παρουσίαση μιλάει για "Server virtualization με εργαλεία ΕΛ/ΛΑΚ" και αν δείτε μετά το γυρίζει σε "δωρεάν πλατφόρμες" και τελικά vmware server ο οποίος προφανώς κάθε άλλο παρά ΕΛ/ΛΑΚ είναι. Επίσης σε διάφορες συνομιλίες διαπιστώνεται ότι πολύς κόσμος ειδικά στο δημόσιο τομέα πιστεύει ότι ΕΛ/ΛΑΚ == ΕΕΛ/ΛΑΚ κάτι που "χαλάει" τον όρο και δυσκολεύει τα πράγματα αρκετά στο να εξηγήσει κάποιος το τι είναι ελεύθερο λογισμικό, τι είναι η ΕΕΛ/ΛΑΚ και ποια η διαφορά. Αυτή η σύγχυση δε βοηθά κανέναν και οδηγεί και σε αντιδικίες και κακό κλίμα, χωρίς να υπάρχει ουσιαστικός λόγος. (Προσωπικά δεν πιστεύω ότι υπάρχει πραγματικά κακή πρόθεση από κανέναν με βάση όλες τις συζητήσεις που έχω κάνει ως τώρα). Τι μπορούμε να κάνουμε γι αυτό; Νομίζω ότι το ellak.gr δε βοηθάει σε αυτό το πρόβλημα και ίσως θα πρέπει να αλλάξει το branding του με βάση τα GNU και OSI λογότυπα και όχι αυτό της ΕΕΛ/ΛΑΚ. Ίσως αυτό να βοηθήσει κάπως. --- * Συνέπεια του αποπάνω είναι πιθανότατα και το ότι βλέπουμε στην Ελλάδα πολλά έργα "χτισμένα πάνω σε ΕΛ/ΛΑΚ" αλλά όχι "διανεμόμενα *ως* ΕΛ/ΛΑΚ". Δηλαδή προβάλλουμε τον "παρασιτισμό" (απλή χρήση) ως αξία και όχι τη συνεισφορά. Αυτό φυσικά οδηγεί και τους πολίτες σε αντίστοιχες νοοτροπίες και συμπεριφορές .. Π.χ., για πόσες από τις κρατικές εφαρμογές ή υπηρεσίες που χρησιμοποιεί στην καθημερινότητα ο πολίτης υπάρχει ο κώδικας (έστω και για κομμάτια τους) καθώς και διαδικασία με την οποία μπορεί να υποβάλλει βελτιώσεις, να περάσουν από review και να ενσωματωθούν; Θυμάμαι παλιότερα μια εφαρμογή Java για το E9 που είχε διάφορα ενοχλητικά σημεία αλλά αφενός δεν υπήρχε κάποιος τρόπος να δω τον κώδικα / να στείλω patch και αφετέρου δεν μπορούσα να κάνω και rewrite λόγω της proprietary MS access βάσης που είχε τα οικοδομικά τετράγωνα. Υπάρχει όρεξη / προτάσεις να γίνει κάτι γι αυτό; --- * Ακόμα παραπάνω, ακούσαμε και τοποθέτηση (από άτομο που έχει δουλέψει από ότι είπε σε δημόσια έργα) ότι "το λογισμικό που παραλαμβάνει το κράτος ήδη στην ουσία είναι ανοιχτό γιατί μεγάλο μέρος είναι custom και "οι πάροχοι δίνουν τον κώδικα" (!!). Ακόμα και αν ισχύει αυτό σε κάποια έργα, φυσικά και αυτό δεν το κάνει ανοιχτό λογισμικό αφού δεν έγινε φυσικά κανένας λόγος για την *άδεια* με την οποία δίδεται ο κώδικας όταν δίδεται (π.χ., NDAs). Φυσικά δεν είναι θέμα μόνο των παρόχων, ούτε οι ίδιοι οι δημόσιοι φορείς ούτε ξέρουν τι έχει στη διάθεσή του ο καθένας, ούτε μοιράζονται και πολλά, ακόμα και όταν μιλάμε για "λογισμικό που έχει χτιστεί πάνω σε ΕΛ/ΛΑΚ" με αποτέλεσμα πολλαπλό κόπο / κόστος .. --- * Τέθηκε το θέμα της υποστήριξης και αν μπορούν να την κάνουν τα πανεπιστήμια. Για μένα όχι, φυσικά δεν μπορούν ούτε είναι αυτός ο ρόλος τους. Τα πανεπιστήμια υπάρχουν για εκπαίδευση και πρωτότυπη έρευνα. Το οποίο σημαίνει ότι αν και πολλές φορές πανεπιστήμια συντηρούν (πολύ σωστά) ανοιχτό κώδικα για πολλά χρόνια (π.χ., CMU Sphinx), ο κώδικας αυτός είναι "ακαδημαϊκού τύπου" και δεν έχει φτιαχτεί για να βγει όπως είναι στην αγορά (ο ρόλος του είναι απλά να υποστηρίζει την έρευνα στο αντίστοιχο πεδίο, π.χ., για το Sphinx η αναγνώριση φωνής). Τα πανεπιστήμια πρέπει να έχουν πρωτότυπες εργασίες για να δίνουν Master και PhD, η συντήρηση π.χ., ενός πακέτου για το "δημοτολόγιο" ή για τις "κλήσεις" μου φαίνεται χλωμό να περάσει οπουδήποτε ως πρωτότυπη έρευνα. Δηλ. ενώ το ανοιχτό / ελεύθερο λογισμικό έχει φυσικά τεράστια σημασία για τα πανεπιστήμια, η παραγωγή / συντήρηση τετριμμένων γραφειοκρατικών εφαρμογών δε θα έπρεπε να έχει. Ακόμα πιο σημαντικό, το παραγωγικό ανθρώπινο δυναμικό των πανεπιστημίων είναι εκ φύσεως παροδικό (αλλάζει συνέχεια), με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να οργανωθεί η απασχόλησή του σε τέτοια πολύπλοκα συστήματα / εφαρμογές (μέχρι να εκπαιδευτεί κάποιος ικανοποιητικά έχει τελειώσει τις σπουδές του και φεύγει). --- * "Εθνικοί προμηθευτές" Οπότε μένει ανοιχτό το θέμα της υποστήριξης, η οποία στο ΕΛ/ΛΑΚ συνίσταται σε: -> εκπαίδευση -> πιστοποίηση / αξιολόγηση -> 1st level support -> απλές λύσεις / workarounds -> bug reporting / triaging / prioritization -> 2nd level support -> ενσωμάτωση σε άλλα προϊόντα υπηρεσίες (π.χ., για το libreoffice, ενσωμάτωση σε συστήματα ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου / enterprise CMS μέσω CMIS, ηλεκτρονικές υπογραφές κλπ κλπ). -> υποστηρικτικό υλικό όπως macros, επεκτάσεις, templates κλπ -> 3rd level support -> bugfixing -> development / features Την υποστήριξη αυτή, αυτή τη στιγμή πιστεύω δεν υπάρχουν και πολλές μεγάλες εταιρείες που να μπορούν έντιμα να την αναλάβουν, οπότε μεγάλο μέρος θα πρέπει να ανατεθεί σε μικρές εταιρείες και άτομα από τις αντίστοιχες κοινότητες που έχουν την τεχνογνωσία. Το μεγάλο πρόβλημα εδώ είναι ότι υπάρχει ένα "χάσμα" μεταξύ αυτών των ατόμων / εταιρειών και των διαδικασιών δημόσιων προμηθειών: -> κύκλοι εργασιών -> εγγυητικές -> διαδικασίες "πίσω από κλειστές πόρτες" κλπ. Οι μεγάλες εταιρείες που έχουν προσωπικό μόνο και μόνο για την αναζήτηση προγραμμάτων και διαγωνισμών δεν τους πειράζει, αλλά για τους "μικρούς" και μόνο ο κόπος και τα έξοδα για να βρεθεί ο κατάλληλος διαγωνισμός και να γίνει συμμετοχή είναι απαγορευτικά. Τα θέματα αυτά αναφέρονται και στο joinup: https://joinup.ec.europa.eu/sites/default/files/studies/short-guide-for-floss-developers.pdf και https://joinup.ec.europa.eu/elibrary/case/partnering-open-source-developers-guideline-public-administrations-2005 Πώς μπορούμε αφενός να έχουμε αντίστοιχα guides και για την Ελλάδα και αφετέρου να δημιουργήσουμε ένα "buffer" μεταξύ κοινοτήτων και δημοσίου τομέα / επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν ΕΛ/ΛΑΚ ώστε να ταιριάξει η προσφορά με τη ζήτηση και να έχουμε ένα βιώσιμο οικοσύστημα; --- * Μετάβαση. Αυτή τη στιγμή πολλοί δημόσιοι φορείς σχεδόν ταυτόχρονα και αυτενεργώντας μεταβαίνουν σε ΕΛ/ΛΑΚ, στην καλύτερη περίπτωση με την υποστήριξη κάποιας τοπικής κοινότητας, στη χειρότερη εντελώς "στα τυφλά". Πώς μπορούμε να τους υποστηρίξουμε όλους αυτούς; Μια απάντηση είναι: documentation, documentation, documentation. Οδηγοί, checklists, παρουσιάσεις, ημερίδες, κλπ Πώς μπορούμε να τα συντονίσουμε όλα αυτά ώστε να μην κάνει η κάθε τοπική ομάδα επανεφεύρεση του τροχού; Τι μπορεί π.χ., να κάνει για αυτά τα θέματα το Εθνικό κέντρο τεκμηρίωσης; --- * Τοπικές ομάδες; Ποια είναι η άποψη της ΕΕΛ/ΛΑΚ για τις τοπικές ομάδες, ποιος (πρέπει να) είναι ο ρόλος τους και πώς μπορούν να υποστηριχθούν σε αυτόν; Δε μιλάω για πρόσληψη "community managers" και τέτοια αλλά για απλά θέματα όπως η δυνατότητα "νομιμοποίησης / επισημοποίησης" ώστε να μπορούν να συνεργαστούν με τοπικούς φορείς καθώς και θέματα όπως η διαδικασία για παραχώρηση "βήματος" από τα τοπικά πανεπιστήμια μετόχους της ΕΕΛ/ΛΑΚ π.χ., για ομιλίες. Προσωπικά θα ήθελα να ακούσω τις απόψεις και ατόμων που έχουν ενεργό ρόλο όπως ο κος Σπινέλλης για αυτά τα θέματα ώστε να να έχουμε κάποια στιγμή και απτά αποτελέσματα. Στο παραπάνω κείμενο δεν υπάρχει πουθενά "δυσαρέσκεια" ή "κατηγορώ" προς καμία κατεύθυνση. Πιστεύω ότι όλοι μας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να πάμε το θέμα "ΕΛ/ΛΑΚ" πιο μπροστά, αλλά χρειαζόμαστε περισσότερο συντονισμό / έργα αντί για μόνο απόψεις αν θέλουμε να έχουμε ένα βιώσιμο οικοσύστημα ... Χαιρετισμούς, Παντελής