Καλημέρα σε όλους,
Σε συνέχεια της χθεσινής επικοινωνίας, θα ήθελα να παραθέσω μια σειρά από
ενδεικτικά προβλήματα και παρενέργειες που προκαλούνται λόγω της νέας έκδοσης
του data.gov.gr:
- *Διαύγεια*. Το παλαιό data.gov.gr αξιοποιούταν ως (και) αποθετήριο
περιεχομένου για πλήθος θεμάτων που αφορούσαν στη λειτουργία της Δημόσιας
Διοίκησης και την εφαρμογή πολιτικών και νόμων για την ενίσχυση της ανοικτότητας
- μεταξύ άλλων της ίδιας της Διαύγειας. Δυστυχώς το σύνολο αυτού του
περιεχομένου δεν είναι πλέον διαθέσιμο, προκαλώντας δυσχέρεια τόσο στη ΔΔ, όσο
και τους πολίτες. Ενδεικτικά ένα παράδειγμα [1] σχετικά με τους λόγους ανάκλησης
αποφάσεων από τη Διαύγεια (ΔΗΔ/41976/9.11.2018).
- *European Data portal*. Το σύνολο των 1.782 συνόλων δεδομένων [2] του παλαιού
data.gov.gr που είχαν γίνει harvest από το European Data Portal, δεν είναι πλέον
διαθέσιμα. Συνεπώς κατά την επόμενη εκτέλεση του harvester από το European Data
Portal και κάνοντας την υπόθεση εργασίας πως το νέο data.gov.gr διαθέτει
υπηρεσία καταλόγου, θα έχουμε μόλις 38 ανοικτά σύνολα δεδομένων, δηλαδή μια
μείωση ~98%, με ό,τι αυτό σημαίνει για τους σχετικούς δείκτες [3].
- *Digital Economy and Society Index (DESI)*. Τα ανοικτά δεδομένα αποτελούν έναν
από τους δείκτες που αξιοποιούνται για τον υπολογισμό του δείκτη DESI (5a
e-Government; 5a5 Open Data)[4], η βελτίωση του οποίου αποτελεί στρατηγικό στόχο
της χώρας, όπως αποτυπώνεται στο Ν. 4727/2020 και τη Βίβλο Ψηφιακού
Μετασχηματισμού. Ο εν λόγω υπο-δείκτης του DESI (5a5 Open Data) υπολογίζεται με
βάση τον αντίστοιχο δείκτη (scorecard) του European Data Portal. Συνεπώς αν ο
δείκτης του European Data Portal ανανεωθεί σύμφωνα με την προηγούμενη
παρατήρηση, θα έχουμε μια βέβαιη μείωση του συνολικού score της χώρας [5].
- *Χρήση από τρίτους*. Πλήθος δεδομένων από το παλαιό data.gov.gr είχε εφαρμογή
σε ερευνητικές και αναπτυξιακές εργασίες, με την υπόθεση εργασίας από τους
χρήστες (σύμφωνα και με την Οδηγία PSI και το European Interoperability
Framework) πως τα εν λόγω δεδομένα (α) θα συνεχίζουν να είναι διαθέσιμα, (β) τα
μοναδικά τους αναγνωριστικά θα είναι 'μόνιμα' (persistent) και άρα 'επιλύσιμα'
(resolvable). Δυστυχώς αυτή η σύμβαση καταργήθηκε στην πράξη, με αποτέλεσμα: (α)
επιστημονικές δημοσιεύσεις να περιέχουν αναφορές σε πηγές δεδομένων που δεν
είναι διαθέσιμες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον έλεγχο, τεκμηρίωση,
επαναληψιμότητα και αξιοποίηση του περιεχομένου τους, (β) εφαρμογές
προστιθέμενης αξίας (π.χ. [5][6][7]) είτε να μη μπορούν να λειτουργήσουν, είτε
να μην μπορούν να ανανεωθούν, είτε να είναι νομικά αίολες. Το τελευταίο
παράδειγμα [7] (αναζητείστε 'Greece' ή 'data.gov.gr') είναι ενδεικτικό της
'κρυφής' αξίας των ανοικτών δημόσιων δεδομένων: τα χαρτογραφικά υπόβαθρα της
HERE (όπως και της TomTom, αλλά και της Google) ενσωματώνουν εδώ και χρόνια
ανοικτά δεδομένα της χώρας.
Μια επιπλέον παρατήρηση αφορά στη χρήση του AWS (Amazon DE) [8] για τη φιλοξενία
του data.gov.gr. Αν και με καθαρά τεχνο-οικονομικά κριτήρια είναι θεμιτή λύση,
ωστόσο αποτελεί (με βάση τα όσα προσωπικά γνωρίζω) την πρώτη κυβερνητική ψηφιακή
υπηρεσία που φιλοξενείται σε αντίστοιχες υποδομές νέφους. Ενδεχόμενα
προβληματικά σημεία: (α) δεν διαθέτουμε σχετική κυβερνητική κατεύθυνση/συμφωνία
για τη χρήση εμπορικών υποδομών (π.χ. UK [9], Portugal [10]), (β) ο Ν. 4727/2020
προδιαγράφει ένα σαφώς δεσμευτικό πλαίσιο για την αποκλειστική χρήση κεντρικών
υποδομών νέφους που προσφέρει η ίδια η Δημόσια Διοίκηση (g-cloud, h-cloud,
re-cloud), (γ) το ίδιο το ΕΔΥΤΕ προσφέρει μία από τις πρώτες υποδομές νέφους στη
χώρα, την οποία προσπαθούμε με κάθε τρόπο να αξιοποιήσουμε και να ενισχύσουμε,
συνεπώς είναι τουλάχιστον αντιφατικό να μην την αξιοποιεί για το data.gov.gr.
Τέλος, για όσους ενδιαφέρονται, το περιεχόμενο του παλαιού data.gov.gr (με ένα
νέο theme) είναι τουλάχιστον αυτή τη στιγμή ακόμη διαθέσιμο κάτω από το
http://beta.data.gov.gr/ και http://catalog.data.gov.gr/ [11] (ευτυχώς το
builtwith δεν έχει ανανεωθεί ακόμη) που υποθέτω χρησιμοποιούνταν ως δοκιμαστικοί
χώροι για την προγραμματιζόμενη εδώ και 2 έτη ανανέωση του data.gov.gr [12].
Έχουμε ξεκινήσει μια διαδικασία εξαγωγής των μεταδεδομένων των συνόλων δεδομένων
μέσω της υπηρεσίας καταλόγου του CKAN και θα ανεβάσουμε το export σε ένα δημόσιο
GitHub repository για κάθε ενδιαφερόμενο.
Σπύρος
[1]
https://diavgeia.gov.gr/decision/view/%CE%A87%CE%A5%CE%96%CE%9F%CE%A1%CE%A12-0%CE%95%CE%94
[2]
https://www.europeandataportal.eu/data/datasets?locale=el&minScoring=0&query=greece&page=1&countryData=true&country=gr
[3] https://www.europeandataportal.eu/en/dashboard/2020#table
[4] https://digital-agenda-data.eu/datasets/desi/indicators
[5] https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/scoreboard/greece
[6] http://gr-city.census.okfn.org/dataset/traffic-accidents
[7] https://legal.here.com/en-gb/terms/general-content-supplier-terms-and-notices
[8] https://www.proxydocker.com/en/iplookup/35.157.41.56
[9] https://www.gov.uk/guidance/g-cloud-buyers-guide
[10]
https://aws.amazon.com/blogs/publicsector/government-portugal-aws-sign-mou-accelerate-cloud-adoption/
[11] https://builtwith.com/?https://data.gov.gr/
[12]
https://diavgeia.gov.gr/decision/view/%CE%A8%CE%A1%CE%97%CE%98465%CE%A7%CE%980-%CE%93%CE%92%CE%93
---------------------------------------------------------
Athanasiou Spiros
Information Management Systems Institute
"Athena" Research and Innovation Center in
Information, Communication and Knowledge Technologies
Tel: (+30) 210 6875 450, (+30) 6977 54 78 99
e-mail: spathan [ at ] athenarc [ dot ] gr
---------------------------------------------------------
On 22/12/2020 10:10, Spiros Athanasiou wrote:
Καλημέρα σε όλους,
Όπως ενδεχομένως έχετε δει, χθες ανακοινώθηκε [1] η νέα έκδοση της εθνικής πύλης
ανοικτών δεδομένων data.gov.gr, η οποία σύμφωνα με το Ν. 4727/2020 και τη Βίβλο
Ψηφιακού Μετασχηματισμού θα αποτελεί το κεντρικό σημείο συγκέντρωσης, αναζήτησης
και διάθεσης των ανοικτών δεδομένων που προσφέρει η ευρύτερη δημόσια διοίκηση.
Δυστυχώς η νέα έκδοση της υπηρεσίας, που αντικατέστησε την αντικειμενικά ελλιπή,
αλλά παρόλα αυτά χρήσιμη παλαιά έκδοση του data.gov.gr, αποτελεί σημαντικό
πισωγύρισμα για την ανοικτότητα και παράδειγμα κακής πρακτικής σε παγκόσμιο
επίπεδο.
Οι σημαντικότερες παρατηρήσεις από ένα γρήγορο πέρασμα:
- *Δεν προσφέρει δεδομένα*. Το data.gov.gr δεν προσφέρει πλέον δεδομένα (αρχεία
δεδομένων) για κατέβασμα/μεταφόρτωση, αλλά αποκλειστικά για προγραμματιστική
χρήση μέσω APIs. Η απόφαση αυτή συνιστά τεχνητό φραγμό για τη χρήση των
δεδομένων από απλούς πολίτες και αποτελεί πλήγμα για την ανοικτότητα στην Ελλάδα.
- *Δεν προσφέρει ανοικτά δεδομένα*. Τα δεδομένα δεν συνοδεύονται από άδεια
χρήσης (π.χ. Creative Commons Attribution) με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η
νόμιμη επαναχρησιμοποίησή τους από πολίτες και επιχειρήσεις για κάθε είδους
εμπορική ή όχι δραστηριότητα. Η επιλογή αυτή αποτελεί πλήγμα για την Οικονομία
των Δεδομένων, τη στρατηγική κατεύθυνση της ΕΕ και της χώρας για την παραγωγή
προστιθέμενης αξίας από την επανάχρηση δημόσιας πληροφορίας.
- *Δεν προσφέρει ανοικτή πρόσβαση*. Η πρόσβαση στις διαδικτυακές υπηρεσίες για
την κλήση των προσφερόμενων APIs είναι δυνατή αποκλειστικά έπειτα από εγγραφή,
εισάγοντας ένα επιπλέον τεχνητό φραγμό για την επανάχρηση της δημόσιας πληροφορίας.
- *Δεν προσφέρει προτυποποιημένα μεταδεδομένα*. Τα μεταδεδομένα περιγραφής των
προσφερόμενων API ('δεδομένων') είναι εξαιρετικά ελλιπή και δεν ακολουθούν
κάποιο πρότυπο ανοικτό σχήμα μεταδεδομένων. Η απόφαση αυτή μειώνει δραστικά τη
δυνατότητα τεκμηρίωσης, αναζήτησης και σύγκρισης.
- *Δεν προσφέρει υπηρεσίες καταλόγου*. Το data.gov.gr δεν προσφέρει μια βασική
λειτουργικότητα για ανοικτές πύλες δεδομένων, αυτή της κεντρικής υπηρεσίας
καταλόγου (catalogue service) που επιτρέπει σε τρίτα συστήματα να αναζητήσουν
αυτόματα (harvesting, discovery) τα διαθέσιμα σύνολα δεδομένων.
- *Δεν είναι βιώσιμη*. Η επιλογή διάθεσης APIs αντί των ίδιων των συνόλων
δεδομένων αυξάνει δραματικά και αναίτια το κόστος λειτουργίας του data.gov.gr
(resource utilization, curation, operations) και αποτελεί τεχνητό φραγμό για την
κλιμάκωση λειτουργίας της. Η διάθεση υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας (APIs,
visualizations) αποτελεί σύμφωνα με το PSI Directive προαιρετική επιλογή, με την
έμφαση και προτεραιότητα να δίνεται στη διάθεση των πρωτογενών αρχείων δεδομένων.
- Δεν προσφέρει τα *~10.000 σύνολα δεδομένων* του παλαιού data.gov.gr.
Εμπειρικά, μόλις το ~10% των δεδομένων του παλαιού data.gov.gr αφορούσε σε
σύνολα δεδομένων, με το υπόλοιπο 90% να περιλαμβάνει δεσμούς προς σελίδες ή
περιεχόμενο. Ωστόσο, η πλήρης διαγραφή των παλαιών δεδομένων αποτελεί πλήγμα για
την ανοικτότητα στη χώρα, καθώς πολύ απλά, όλος αυτός ο πλούτος δημόσιων
δεδομένων έχει απλά εξαφανιστεί από το Διαδίκτυο.
- *Δεν είναι διάφανη*. Η πύλη δεν διαθέτει Όρους Χρήσης που να περιγράφουν στους
χρήστες τα βασικά στοιχεία και όρους για τη λειτουργία της, ενώ αν και κάνει
απλή αναφορά στη χρήση ανοικτού λογισμικού, δεν παραθέτει δεσμούς προς το ίδιο
το λογισμικό της (αποθετήριο).
Είναι εξαιρετικά σημαντικό η ΕΕΛ/ΛΑΚ να αναδείξει τα παραπάνω θέματα σε επίσημη
επικοινωνία προς (α) το Υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης με σκοπό την άμεση επίλυσή
τους, (β) το ΕΔΥΤΕ, με το υπάρχει ήδη συνεργασία στο πλαίσιο προγραμματικής
συμφωνίας.
Οι λόγοι για τους οποίους φτάσαμε σε αυτή τη δυστυχή κατάσταση για την
ανοικτότητα, γυρνώντας πρακτικά μια δεκαετία πίσω σε σχέση με την τεχνολογική
στάθμη και τις πολιτικές αρχές για τα ανοικτά δεδομένα στην Ελλάδα και την
Ευρώπη, είναι θέμα που αξίζει επίσης να συζητηθεί δημόσια, αλλά σε δεύτερο
χρόνο. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως οφείλεται στο συνήθη συνδυασμό
άγνοιας, ημιμάθειας, καλών (και κακών) προθέσεων.
Σπύρος
[1]
https://www.capital.gr/politiki/3504273/ti-fernei-stin-kathimerinotita-ton-politon-i-efarmogi-govapp
----
Λαμβάνετε αυτό το μήνυμα απο την λίστα: Γενική λίστα αλληλογραφίας και συζητήσεων για την προώθηση των δημόσιων και ανοικτών δεδομένων,
https://lists.ellak.gr/opendata/listinfo.html
Μπορείτε να απεγγραφείτε από τη λίστα στέλνοντας κενό μήνυμα ηλ. ταχυδρομείου στη διεύθυνση <opendata+unsubscribe [ at ] ellak [ dot ] gr>.