Μήπως το πραγματικό πρόβλημα, λοιπόν, είναι οτι τα πανεπιστήμια σήμερα είναι επέκταση του δαιδαλώδους γραφειοκρατικού μετακομμουνιστικού κρόνειου ιδεολογήματος που τρώει τα παιδιά του και της δογματικής προτεσταντικής αντίληψης οτι όλα είναι προκαθορισμένα και όχι πραγματικά μια "ιδιωτική υπόθεση" πραγματικής γνώσεως με την έννοια που αυτή είχε στο Μεσαίωνα; = = = Στον πανηγυρικό που εξεφώνησε ο Καρντούτσι στο πανεπιστήμιο της Μπολόνια με την ευκαιρία του εορτασμού της όγδοης εκατονταετηρίδας του, έτσι μιλάει για τις πρώτες αρχές του: "Το Πανεπιστήμιο δημιουργήθηκε με τις δικές του δυνάμεις, μεγάλωσε και μεγαλούργησε σαν ιδιωτική υπόθεση". [snip] Οι σημερινές διεκδικήσεις των φοιτητών (η αυτοδιοίκηση, η αυτονομία, η ελευθερία συμμετοχής, επεμβάσεως, συζητήσεως, το πολιτιστικό άνοιγμα) είχαν πραγματοποιηθεί πριν από δέκα αιώνες περίπου. Το μεσαιωνικό Universitas studiorum ήταν πράγματι πριν απ' όλα ένας σύλλογος, μια αδελφότητα σπουδαστών και καθηγητών. Η αρχαία ονομασία universitas scholarium, που συναντούμε στην Μπολόνια στο τέλος του 12ου αιώνα ή ακόμα η ονομασία universitas magistrorum et scholarium, όπως τη συναντούμε στο Παρίσι αποσαφηνίζει τον συλλογικό αυτό δεσμό, που έχει πολλές φορές διπλό χαρακτήρα. Ο όρος universitas στην τεχνική και νομική του σημασία που κληρονόμησε ο μεσαίωνας από το ρωμαϊκό δίκαιο, χρησιμοποιήθηκε ακριβώς για να δηλώσει την ένωση των σπουδαστών. Μόνο αργότερα έγινε συνώνυμο επιστημονικού και διδακτικού ιδρύματος ανωτέρου βαθμού, που μπορεί να απονέμη ειδικούς, νομικά αναγνωρισμένους τίτλους. Το μεσαιωνικό πανεπιστήμιο συχνά δεν είχε ούτε νομική αναγνώριση. Αρχικά δεν υπήρχε παρα ένα είδος συμβάσεως: ο καθηγητής αναλάμβανε την υποχρέωση να διδάσκη και ο σπουδαστής να του καταβάλλη μιαν αμοιβή. Ιδρυόταν δηλαδή μια societas (όπως μαρτυρεί το γεγονός ότι ως το 1100 ο καθηγητής απευθυνόταν στους σπουδαστές με την προσφώνηση "εταίροι μου". [snip] Οι φοιτητικές ενώσεις είχαν, για τον λόγο αυτόν, ασυνήθιστη εξουσία πάνω στο σώμα των καθηγητών, τόσο που οι τελευταίοι κατέληγαν να είναι "υφιστάμενοι" του συνόλου των σπουδαστών. Μια εκπαιδευτική σταδιοδρομία μπορούσε να διακοπή αν η διδασκαλία δεν ικανοποιούσε τους σπουδαστές και στους πρυτάνης (δηλαδή στους επικεφαλής των φοιτητικών ενώσεων), οι καθηγητές όφειλαν να δώσουν όρκο και να γίνουν έτσι oboedientes, υποταγμένοι και αυτοί στους κανονισμούς του πανεπιστημίου. Οι κανονισμοί όριζαν οτι κάθε καθηγητής που ήθελε να απουσιάση έστω και μια μέρα, όφειλε να ζητήση άδεια από τον πρύτανι και οτι, στην αρχή του ακαδημαϊκού έτους όφειλε να καταθέση ένα ορισμένο ποσό από το οποίο μπορούσαν να πληρωθούν χρηματικές ποινές για αδικαιολόγητες απουσίες ή για παράλειψη διδασκαλίας τμημάτων της ύλης που προβλεπόταν στα επίσημα προγράμματα. Υπήρχαν τέλος επιτροπές σπουδαστών που επαγρυπνούσαν για την "καλή συμπεριφορά" του καθηγητή και έδιναν αναφορά στον πρύτανι. [snip] Ο κύκλος των σπουδών έκλεινε με την απόκτηση ενός τίτλου licentia docenti, παρόμοιο με το σημερινό διδακτορικό δίπλωμα. Τον τίτλο χορηγούσε ένας σύλλογος ομοιοβάθμων καθηγητών. Ο τιτλούχος, doctor (από το λατινικό ρήμα docere, δηλαδή, διδάσκω) κρινόταν ικανός να διδάσκη μια ορισμένη επιστήμη και να συνεχίση μόνος του τις σπουδές του σαν πραγματικός επιστήμονας δάσκαλος. "Τα 100 γεγονότα που άλλαξαν τον κόσμο" Εκδόσεις Mondadori-Φυτράκης (C) 1975 Κεφάλαιο 23, σελίδες 210-215